Budowa filmu łzowego

W ciągu doby produkujemy około 1,5 - 2 ml łez. Niby mało, ale w zupełności wystarczająco ;-) Oczywiście podczas podrażnienia oczu ilość ta znacznie wzrasta – często nawet stokrotnie! Film łzowy całkowicie odnawia się co 12 - 15 sekund. A średnio mrugamy z częstością 15 razy na minutę.

Film łzowy ma grubość około 6 - 10 mikrometrów i składa się z 3 warstw:

1. tłuszczowa – najbardziej powierzchowna, która stanowi tylko 1% grubości filmu łzowego, ale spełnia bardzo ważną funkcję, bo zapobiega wysychaniu łez, co ma szczególne znaczenie w przypadku obniżonej wilgotności powietrza i ekspozycji na wiatr. Istotne jest, że opłaszcza rogówkę nawet pod nieobecność warstwy wodnej i zapewnia jej ochronę przed wysychaniem. Ponadto ułatwia mruganie, zapobiega wypływaniu łez poza powieki (czyli odpowiada za tzw. stabilność pionową, bo przecież łzy utrzymują się na naszym oku przecząc sile grawitacji), a także zapewnia oczom ochronę przed infekcjami. Produkowana jest głównie przez gruczoły Meiboma, których ujścia można zobaczyć na brzegu powiek (nieco za rzęsami). Pewną rolę odgrywają też gruczoły uchodzące przy rzęstach: łojowy – Zeissa i potowy – Molla;

2. wodna – warstwa środkowa, najgrubsza (98,5% grubości filmu łzowego). Pełni ważną funkcję odżywczą dla rogówki, która nie posiada własnych naczyń – transportuje do niej tlen (O2) i substancje odżywcze, a także usuwa z niej dwutlenek węgla (CO2), obmywa powierzchnię rogówki z zanieczyszczeń (kurz, pyłki, ciała obce) i innych niepotrzebnych rzeczy (uszkodzone komórki, złuszczony nabłonek) oraz niweluje drobne nieregularności jej powierzchni. Podobnie jak poprzednia warstwa pełni funkcje ochronne przed infekcjami. Warstwa ta w 95% produkowana jest przez gruczoł łzowy, który znajduje się powyżej i nieco na zewnątrz oka. Wydzielanie łez przez gruczoł łzowy regulowane jest głównie męskimi hormonami tzw. androgenami. Pozostałe 5% produkowane jest przez gruczoły dodatkowe – Wolfringa, które znajdują się do tylu od górnego lub dolnego brzegu odpowiednio górnej lub dolnej tarczki powiekowej i Krauzego, znajdujące się w górnym załamku spojówki lub rzadziej dolnym;

3. śluzowa – to najbardziej wewnętrzna warstwa, czyli ta, która styka się bezpośrednio z rogówką. Jest cieniutka, bo stanowi zaledwie 0,5% grubości filmu łzowego, ale gwarantuje dokładne przyleganie filmu łzowego do rogówki oraz wygładza jej powierzchnię wypełniając przestrzenie między komórkami i fałdami oraz umożliwia łatwiejsze rozprowadzanie na niej warstwy wodnistej. Warstwa  śluzowa produkowana jest przez komórki kubkowe spojówki, krypty Henlego i gruczoły Manza.

Zaburzenie produkcji którejkolwiek z warstw może powodować zespół suchego oka. Zawsze warto nad tym się zastanowić, której warstwy dotyczy zaburzenie, aby dobrze interpretować wyniki badań i skutecznie niwelować objawy suchych oczu.